„Kto nie mówi po niemiecku – milczy. W tramwajach, sklepach, urzędach, na ulicy, w kawiarniach, fabrykach, domach publicznych, kinach – wszędzie panuje język niemiecki. Nigdzie nie słychać języka polskiego, poza ścisłym gronem rodzinnym. Jeżeli w ogonku po chleb, drzewo czy kartofle – ośmieli się ktoś mówić po polsku głośno – grozi mu, że zostanie odepchnięty na koniec, lub nic nie dostanie.”

—  Jan Karski

Źródło: Raport Karskiego. Sytuacja ogólna w kraju (1940), s. 2 http://karski.muzhp.pl/misja_raporty_karskiego_kraj.html

Pochodzi z Wikiquote. Ostatnia aktualizacja 22 maja 2020. Historia
Tematy
panować , kartofel , dom , publiczny , chleb , język , ktoś , urząd , drzewo , koniec , milczenie , dom , język słowacki , mówić , fabryka , kawiarnia
Jan Karski Fotografia
Jan Karski 10
prawnik, dyplomata, wykładowca akademicki, polski kurier cz… 1914–2000

Podobne cytaty

Rutka Laskier Fotografia

„Zima jest dla większości mieszkańców getta widmem nędzy i głodu. Wszędzie ogonki, ogonki po kartofle, korpiele, węgiel, chleb. Biednie ubrane dzieci wyciągają ręce do przechodniów. Te dzieci to stygmat szarego getta. Rodzice wysiedleni, a dzieci rzucone na pastwę losu poniewierają się po ulicy.”

Rutka Laskier (1929–1943) polska Żydówka, autorka pamiętnika z życia getta

fragment z pamiętnika, pochodzący z opowiadania „Zima w getcie”.
Źródło: Dr Justyna Kowalska-Leder: Życie codzienne pod okupacją niemiecką w dziennikach dzieci żydowskich. (DOC), Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Instytut Kultury Polskiej http://www.wkj.ihuw.pl/wkj/uploads/file/Referat_Justyny_Kowalskiej-Leder.doc, wkj.ihuw.pl, s. 14.

Fryderyk II Wielki Fotografia

„Ponieważ usilnie pragniemy, aby w tych okolicach i miejscowościach, gdzie poddani władają tylko językiem polskim, język niemiecki coraz więcej się rozpowszechniał, wobec czego polskim proboszczom polecono w przeciągu roku w języku niemieckim się wydoskonalić, ponieważ polscy nauczyciele mają być usunięci, a ich posady objąć ludzie, którzy rozumieją po niemiecku i po polsku i młodzież w języku niemieckim uczyć.”

Fryderyk II Wielki (1712–1786)

o germanizacji Polski.
Źródło: J. Michalski, Historia Polski 1764-1795. Wybór tekstów, Warszawa 1954, s. 106–107.

„Przez siedem i pół roku spędzonych na Śląsku nigdy nie słyszałem tam języka niemieckiego. Tylko śląską gwarę, czyli jeden z polskich dialektów. W tym języku mówili do dzieci rodzice.”

Andrzej Pisowicz (1940)

Źródło: Elżbieta Dziwisz, Psychologiczna sylwetka językoznawcy, „Alma Mater” nr 144–149, czerwiec-wrzesień 2012, s. 49.

Jan Karski Fotografia

„Byłem w listopadzie w Łodzi. Typowe i czysto niemieckie miasto. Nie tylko, że wszystkie ulice, sklepy, urzędy itp. mają nazwy tylko niemieckie, nie tylko, że Łódź zalana jest niemieckimi flagami, hasłami, afiszami – nie tylko, że wystawy, okna domów – mury, patrzą oczami niesłychanej masy portretów dygnitarzy hitlerowskich, nie tylko, że setki niemieckich gazet, wydawnictw, książek nieomal wala się wszędzie – ale, co najciekawsze wszędzie, absolutnie wszędzie słychać tylko i wyłącznie niemiecki język.”

Jan Karski (1914–2000) prawnik, dyplomata, wykładowca akademicki, polski kurier czasów II wojny światowej

Źródło: Raport Karskiego. Sytuacja ogólna w kraju (1940), s. 1–2 http://karski.muzhp.pl/misja_raporty_karskiego_kraj.html

Márta Mészáros Fotografia

„Kocham ten kraj i mieszkających tu ludzi. Uwielbiam mówić po polsku i na co dzień brakuje mi tego języka. Często łapię się na tym, że nawet myślę po polsku.”

Márta Mészáros (1931)

o Polsce.
Źródło: Marta Meszaros myśli po polsku http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=55109

Czesław Miłosz Fotografia

„Przysięgam, nie ma we mnie czarodziejstwa słów.
Mówię do ciebie milcząc, jak obłok czy drzewo.”

Czesław Miłosz (1911–2004) polski poeta, prozaik, eseista, tłumacz i krytyk literacki, noblista

„Czy fałszywy jest wniosek, iż gdy miasta te budowano, język polski był na Śląsku językiem regionalnym? Czy nie można by z większymi pozorami uprawnienia czynić zarzuty Dolnoślązakowi za jego język niemiecki, niż czyni się to Górnoślązakowi z powodu jego języka polskiego? Tak wiele ignorancji wykazują wasi agitatorzy, którzy was tak głośno łają. To, co ganią, godne jest chwalenia.”

Johann Wilhelm Pohle (1742–1801)
Władysław Bartoszewski Fotografia

„Mieszkałem w domu pełnym inteligencji przy ul. Mickiewicza 37, na II piętrze. Ale jeśli ktoś się bał, to nie Niemców. Jeżeli niemiecki oficer zobaczył mnie na ulicy i nie otrzymał rozkazu aresztowania mnie, nie miałem się czego bać. Ale gdy polski sąsiad, który zauważył, że kupiłem więcej chleba, niż zwykle – musiałem się bać.”

Władysław Bartoszewski (1922–2015) polski polityk, działacz społeczny, historyk

Ich lebte in einem Haus voller Intelligenzija, in der Mickiewicz-Str. 37, II. Stock. Aber wenn jemand Angst hatte, dann nicht vor den Deutschen. Wenn ein Offizier mich auf der Straße sah und nicht Befehl hatte, mich festzunehmen, musste ich nichts fürchten. Aber der polnische Nachbar, der bemerkte, dass ich mehr Brot kaufte als üblich, vor dem musste ich Angst haben. (niem.)
odpowiedź na pytanie dziennikarza „Był pan w ruchu oporu i pomagał Żydom. Miał pan wtedy sąsiadów, których się obawiał?”.
Oryginalne pytanie dziennikarza: Sie haben für den Widerstand gearbeitet und auch Juden geholfen. Hatten Sie damals Nachbarn, vor denen Sie sich fürchteten? (niem.)
Źródło: wywiad udzielony „Die Welt”, 26 lutego 2011, Eine tragische Gestalt http://www.welt.de/print/die_welt/vermischtes/article12648079/Eine-tragische-Gestalt.html

„Slang zubaża język, jeśli staje się jedynym sposobem mówienia, jeśli ktoś nie umie wyjść poza jego zakres. (…) Ważne jest wzbogacanie języka. (…) Język ma być sprawny na różne okazje.”

Halina Satkiewicz (1928–2012)

Źródło: Anna Zdolińska, Rozmowy slangiem, „Cogito” nr 8/2000, s. 20.

„Było to w czasie niemieckiej okupacji, we Lwowie. Byłem sam w domu. Miałem osiem lat. A tu słyszę łomotanie do drzwi i głośne okrzyki. Przypomniałem sobie, jak mam po niemiecku powiedzieć, że matka wyszła z domu i nie mogę otworzyć (klucz miałem przy sobie). I mówię najgłośniej, jak potrafiłem to właśnie. Matka wyszła z domu. Nie mogę otworzyć.(…) tak ich zaskoczyło, że dziecko zna język niemiecki, że odeszli. Być może ocaliłem rodzinę, a na pewno mieszkanie.”

Andrzej Budzanowski (1933–2011) polski fizyk

Źródło: Elżbieta Dziwisz, Piękna nieznajoma, „Alma Mater”, nr 104–105, czerwiec-wrzesień 2008, s. 25.

Pokrewne tematy