Theobald von Bethmann Hollweg: Cytaty o wojnie

„Wszystkie moje wysiłki [w celu utrzymania pokoju] zostały udaremnione. I to przez kogo? Przez Anglię. A dlaczego? Z powodu neutralności Belgii. Czy ta neutralność, do której pogwałcenia zostaliśmy zmuszeni, walcząc o własną egzystencję, naprawdę jest powodem do wojny światowej? Niemcy, cesarz i rząd kochają pokój. Przystępujemy do tej wojny z czystym sumieniem. Anglia natomiast ponosi ogromną odpowiedzialność.”

Theobald von Bethmann Hollweg

oświadczenie złożone brytyjskiemu ambasadorowi z powodu rozpętania I wojny światowej.
Źródło: Przemowa do ambasadora Wielkiej Brytanii, 1914, Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, s. 237.

O wojnie , O pokoju , O historii , O wysiłku

„Same przeciwieństwa rasowe nie doprowadzą do wojny pomiędzy nami a Rosją. My w każdym razie jej na pewno nie rozpętamy, a obecni władcy Rosji też tego nie zrobią. Ja w to nie wierzę. Ale, moi panowie, zarówno rosyjscy mężowie stanu, a i my także wiemy, że panslawistyczne tendencje, które niepokoiły już Bismarcka, uzyskały dzięki zwycięstwom Słowian bałkańskich potężny impuls. Zwycięstwa Bułgarów nad Turkami są w pewnych kręgach świętowane wręcz jako zwycięstwo idei słowiańskich nad germańskimi. To właśnie te tendencje – poza realnymi konfliktami interesów – doprowadziły do napięć, jakie pojawiły się tej zimy pomiędzy Austro-Węgrami a Rosją.”

Theobald von Bethmann Hollweg

fragment debaty nad polityką obronną w Reichstagu, 1913.
Źródło: Dobrobyt albo obronność, przeł. Henryk Stanke, w: Wielkie mowy historii, t. 2

O wojnie , O historii , O zimie , O zwycięstwie

„Nikt nie wie, czy przyszłość przyniesie jakieś zmiany. Jak sądzę, w porównaniu do czasów sprzed 25 lat są obecnie szanse na to, żeby gabinety wielkich mocarstw, które są ośrodkami aspiracji wojennych, swoje ambicje raczej łagodziły, a nie zaostrzały. Nikt nie może sobie wyobrazić rozmiarów światowej pożogi, nieszczęść i zniszczeń, jakie przyniosłaby wojna. Wszystkie wojny przeszłości byłyby wobec niej dziecinną igraszką. Żaden odpowiedzialny mąż stanu nie byłby gotów lekkomyślnie przyłożyć lont do beczki prochu. Takie skłonności zmalały.”

Theobald von Bethmann Hollweg

fragment debaty nad polityką obronną w Reichstagu, 1913.
Źródło: Dobrobyt albo obronność, przeł. Henryk Stanke, w: Wielkie mowy historii, t. 2

O wojnie , O nieszczęściu , O historii , O przeszłości