Stanisław Brzozowski: Na czasie cytaty

„Człowiek bez narodu jest duszą bez treści, obojętną, niebezpieczną i szkodliwą.”

Stanisław Brzozowski

Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (1910)
Źródło: Prolegomena filozofii pracy

O duszy

„Nie twórzmy tylko teorii usprawiedliwiających bezczynność.”

Stanisław Brzozowski

Źródło: Danuta Gorajewska, Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2006.

„Jesteśmy katolikami i zagadnienia, które świat cały szarpią, załatwione są dla nas w symbolu wiary.”

Stanisław Brzozowski

Legenda Młodej Polski (1909)
Źródło: III, Polska zdziecinniała

O świecie , O wierze

„Poza sobą i ponad sobą ludzkość otacza mrok i próżnia. Lecz nie jest to pobudka do rozpaczy, lecz wezwanie do twórczego męstwa. Próżnia ta znaczy że ludzkość jest panią swych losów, nieokreśloność nie ma być pojęta jako los nieznany i wszechwładnie rządzący ludzkością, lecz jako zadanie do spełnienia.”

Stanisław Brzozowski

Kultura i życie (1907)

O losie

„Intelektualna wierność samemu sobie jest niezbędnym warunkiem umysłowego życia: kto nie jest odpowiedzialnym sprawcą swych myśli, kto bez wewnętrznego uzasadnienia jedną dla drugiej porzuca – w kim sprzeczności myślowe nie wzbudzają piekącej potrzeby usunięcia ich, ten jako ja myślące nie istnieje, w tym w ogóle unicestwiona została najbardziej zasadnicza wartość ludzka.”

Stanisław Brzozowski

Legenda Młodej Polski (1909)
Źródło: II, Kryzys romantyzmu

O myślach , O wierności , O myśleniu

„Przełomowy charakter literatury Dostojewskiego, polegający na wyzwoleniu się spod władzy idealistycznej, inteligenckiej psychologii i usiłowaniu wytworzenia świadomej, dziejowej psychiki rosyjskiej, czynnej, nowoczesnej wiary narodu rosyjskiego.”

Stanisław Brzozowski

Głosy wśród nocy (1912)
Źródło: Kryzys w literaturze rosyjskiej

O wierze , O literaturze , O charakterze

„Trzeba, aby życie trwało i aby rozwijało się, potężniało: trzeba stwarzać myśl dającą powodzenie (…) u nas organizuje się myśl w ten sposób, aby dostarczała ona usprawiedliwień dla wszelkich niepowodzeń; nie może być mowy nawet o tym, że tylko ten ostatni punkt widzenia jest na wskroś niemoralny; nie ma nawet bardziej demoralizującej zasady, niż chcieć być zwyciężonym, albo chociażby tylko wiedzieć, że się nim będzie i pomimo to nie zmienić kierunku swego życia, metod swojej myśli. Chociażby myśl nasza rozwijająca się w taki sposób posługiwała się jak najbardziej uświęconymi pojęciami i hasłami, jest błędem umysłowym i moralnym.”

Stanisław Brzozowski

Źródło: Poszukiwaczom idei narodowej, „Przegląd Społeczny”, 1906.

O życiu , O błędach , O myślach , O myśleniu

„Pierwiastki postępowe naród tworzą, wsteczne – imienia jego wzywają nadaremno.”

Stanisław Brzozowski

Źródło: Andrzej Mencwel, Stanisław Brzozowski. Kształtowanie myśli krytycznej, wyd. Czytelnik, Warszawa 1976, s. 311.

O myślach , O myśleniu

„Każdy człowiek, który na dnie ginie, mówi do mnie krwawymi oczyma: dlaczego pozwoliłeś? I ja nie mógłbym odpowiedzieć, że mam ważniejsze sprawy, skoro stałem tu i widziałem. Nie mogę być cichą i świecącą gwiazdą ponad krwawym morzem, więc gdy nadarzy się sposobność, zejdę, będę walczył, póki starczy sił.”

Stanisław Brzozowski

Płomienie (1908)
Źródło: tom I; IV, Testament Brenneisena

„To, co człowiek czyni, musi on uważać za swoją odpowiedzialność, musi przyjmować odpowiedzialność za wszystko w czym bierze udział, do czego przyczynia się całym życiem swoim – gdyż inaczej demoralizuje sam siebie. Zrzucanie z ludzi odpowiedzialności za ich czyny, przyzwyczajanie ich do tej myśli jest budowaniem i rozwijaniem psychiki niewolniczej. Nasza swoboda sięga tak daleko, ten sam ma okres co i nasze poczucie odpowiedzialności.”

Stanisław Brzozowski

Płomienie (1908)
Źródło: tom I, V, Katia

O ludziach , O myślach , O myśleniu

„Zapamiętajcie sobie, że kto występuje w imieniu praw pracy, zagraża istnieniu wszystkich tych, co z tej pracy żyją, podkopuje same warunki ich istnienia. Jest wrogiem, którego trzeba zniszczyć, zabić, tak jak się zabija niebezpieczne zwierzę.”

Stanisław Brzozowski

Płomienie (1908)
Źródło: tom I, V, Katia

O zwierzętach

„Świat jest współmierny z pracą.”

Stanisław Brzozowski

Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (1910)
Źródło: Prolegomena filozofii pracy

O świecie

„Dźwięki modlitwy, zaklęć zlewały się tu zawsze z dźwiękami policzków. Zwykle ktoś kogoś bił, gdy mowa była o Bogu.”

Stanisław Brzozowski

Płomienie (1908)
Źródło: tom I; II, Sielskie-Anielskie

O Bogu

„Słyszą i widzą i właśnie dlatego twierdzą,
Że mają prawo domagać się od myśli pociechy.
Pociechy i ukojenia nie prawdy.”

Stanisław Brzozowski

Źródło: Jerzy Jankowski, Monarsze sekrety, tu: Od wydawcy

O myślach , O myśleniu

„Cierpieniem wymknąć się tragicznej konieczności stanowienia, określonej myśli i woli.”

Stanisław Brzozowski

Legenda Młodej Polski (1909)
Źródło: XIV, Sam na sam z klęską

O myślach , O cierpieniu , O myśleniu

„Nigdzie w żadnej dziedzinie człowiek nie ma do czynienia z zagadnieniami innymi jak tylko tymi, jakie sam dla siebie działalnością swą stwarza i rozwiązuje. Materializm dziejowy czyni tę bezwiedną pracę – świadomą, ukazuje nam, że wszędzie i zawsze w całym naszym życiu mamy do czynienia z ludzkimi problemami, z wynikami naszej całej działalności, tym samym: – z zagadnieniami, które sam człowiek rozwiązać m u s i, których nic prócz niego samego nie rozstrzyga. Materializm dziejowy wyklucza raz na zawsze wszelkie ideologiczne, fetyszystyczne substancjalizacje naszej bierności: czy nazywają się one bóstwem, czy ideą, czy bardziej skromnie.”

Stanisław Brzozowski

Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (1910)
Źródło: Materializm dziejowy jako filozofia kultury. Program filozoficzny

„Wytwory myśli ludzkiej panować znów zaczynają nad nią i to, co jest stanowiskiem naszym wobec rzeczywistości, ukazuje się nam jako bezwzględna i niezależna od nas właściwość świata.”

Stanisław Brzozowski

Kultura i życie (1907)

O myślach , O rzeczywostości , O myśleniu

„Co nie jest biografią – nie jest w ogóle.”

Stanisław Brzozowski

Źródło: Pamiętnik, zapis z 12 lutego 1911 http://pl.wikisource.org/wiki/Pami%C4%99tnik_%28Brzozowski%29/12.II.1911

„To my tylko w Polsce chcemy ocalić się wąchaniem kadzidła.”

Stanisław Brzozowski

Płomienie (1908)
Źródło: tom I; II, Sielskie-Anielskie

„Ludzkość nie poznaje sensu świata poza sobą, lecz stwarza go.”

Stanisław Brzozowski

Kultura i życie (1907)

Sens