Cytaty z książki
Pięć lat kacetu

Stanisław Grzesiuk

Pięć lat kacetu – jedna z najbardziej znanych polskich relacji z pobytu w niemieckich obozach koncentracyjnych, autorstwa warszawiaka z Czerniakowa – Stanisława Grzesiuka . Pierwsze wydanie w 1958 r., potem wielokrotnie wznawiana.

„Utrwaliła mi się mocno w pamięci taka scena z umywalni, do której po kolacji poszedłem umyć nogi.
Pod jednym sitkiem jeden Niemiec wykańcza drugiego, który stoi nago pod lodowatą wodą i wrzeszcząc chce uciec; ten drugi, też wrzeszcząc, wpędza go z powrotem tłumacząc mu to odpowiednio grubym kołkiem. Z jednej strony umywalni Hiszpan myje nogi i śpiewa głośno jakąś arię. Z drugiej strony Polak myje się i głośno modli. A pod ścianą, w skrzyni zwanej trumną, leży nagi człowiek, który jeszcze żyje, lecz pewnie już nieprzytomny – tak jak ryba łapie od czasu do czasu powietrze. Na brzuchu umierającego siedzi inny, który spokojnie zjada swój kolacyjny chleb, krojąc go na maleńkie kawałeczki. Myślałem, że może to jaki kolega, który chce być przy jego śmierci, więc pytam:
– To twój kolega?
– Nie, tylko na bloku taki bałagan, że tu przynajmniej spokojnie zjem kolację.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„To jest celem obozów, żeby zanim ludzie umrą z głodu i przemęczenia, zamienić ich przedtem w bydło, upodlić, wyzuć z wszystkiego, co ludzkie.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„W tym samym czasie (…) doszliśmy do wniosku, że właściwie to można przecież próbować ucieczki. (…) przyszło nam do głowy to, co często było nam powtarzane, a mianowicie, że w razie ucieczki więźnia zostanie aresztowana i osadzona w obozie cała jego rodzina. W Warszawie – przed aresztowaniem – widziałem sam kilka przypadków aresztowania całych rodzin w wypadku, gdy nie zastali tego, kogo przyszli zamknąć. W dwóch znanych mi wypadkach poszukiwani zgłosili się, lecz rodziny mimo to nie zostały zwolnione. To zdecydowało o tym, że z ucieczki zrezygnowaliśmy.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Niepraktykującym katolikiem byłem od czternastego roku życia. Nie wierzyłem w żadne dogmaty, lecz wierzyłem w jakąś siłę wyższą, Boga, siłę kierującą wszystkim na świecie. W obozie, gdy popatrzyłem na tę mordownię, przestałem wierzyć zupełnie. Inni, którym zdawało się, że nie wierzą, w obozie raptownie zapałali wielką miłością do Boga.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O wierze

„Podstawą życia w obozie było, w moim pojęciu, maksymalne miganie się od pracy oraz organizowanie jedzenia, a w zasadzie można to ująć w jedno zdanie – postępować przeciw wszystkim zarządzeniom władz obozowych, bo wszystkie zarządzenia miały na celu jak najszybsze wykończenie więźniów.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Zawsze znajdzie się jakiś typ, który będzie się prosił, żeby go stuknąć w ryja, i nie sposób takiemu odmówić”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Mnie już zgniewała jego nachalność, bo powiedział Adamowi, że blokowy ma papierosy i ciasto, to nas poczęstuje, więc wrzasnąłem po polsku:
– Nigdzie nie idziemy, nie jestem kurwą, żeby chodzić do każdego, który mi płaci. Dzisiaj przyszliśmy tu i tu skończymy!
– Was ist, kurwa? Was ist, kurwa?”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

pyta Kapo.
– Ty, kurwa, i klawo!
Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Przed wojną i po wojnie nigdy nie bluźniłem tak, jak bluźniłem w obozie. Krzyczeli nieraz na mnie kupą: „Zamknij mordę, czego ty tak bluźnisz” – „To wy módlcie się za siebie i za mnie, a ja będę klął za siebie i za was wszystkich””

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

odpowiedziałem.
Pięć lat kacetu, O wierze

„I tu mi powiedział coś tak mądrego, co stało się dla mnie nauką i dewizą mojego postępowania do końca życia. Powiedział zdziwionym tonem: „To ty na mnie liczysz? Och, jaki ty jesteś głupi. Naucz się w życiu liczyć tylko sam na siebie.”. Tu miał rację. Przestałem liczyć na ludzi, więc tym większą radość sprawia mi każdy przypadek ludzkiej życzliwości i bezinteresownej pomocy.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Określiłbym to tak: kto chciał przeżyć, nie wolno mu było bać się śmierci, bo każdy, kto chciał żyć, a bał się śmierci – bał się narazić na bicie i wykonywał ściśle zarządzenia, czekając na cud i koniec wojny, że go zwolnią albo że przetrzyma. Gdy się zorientował, że się kończy, za późno już wtedy było na zryw i dla takiego zostawało tylko krematorium.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Niejeden z więźniów-bandytów cieszył się na wolności szacunkiem i poważaniem jako dobry, kulturalny człowiek, i gdyby nie dostał się do obozu byłby takim przez całe życie. Ci, co nie byli w obozie – niech powstrzymują się od wydawania swego sądu o ludziach i wypadkach, bo sądem swym skrzywdzić mogą tych ludzi.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

końcowe słowa książki.
Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„W obozach koncentracyjnych starano się wszystkimi możliwymi sposobami zabić w człowieku wszelkie ludzkie uczucia, upodlić go, zrobić z niego już za życia nieboszczyka. Muszę przyznać, że im się to udawało. Szczególnie łatwo łamała się inteligencja. Byli to przeważnie ludzie, którzy w życiu nie walczyli o utrzymanie się na powierzchni życia. Tu – gdy nagle zmieniono im całkowicie warunki na bardzo ciężkie – ludzie ci okazywali swą niezaradność życiową. Wielu wartościowych ludzi umierało przez swą nieumiejętność życia w ciężkich warunkach. Wielu z tych, którzy przeżyli, często zawdzięcza to ludziom, którzy przed wojną należeli do tych „gorszych.””

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„(…) i zobaczył, że taki baran stoi i rozgląda się, przyłożył mu już tak dobrze, że długo pamiętał i żeby to było ostrzeżeniem dla innych, że trzeba uczciwie i wydajnie pracować. Aby jak najprędzej dostać się do nieba przez komin krematoryjny, ku chwale Trzeciej Rzeszy.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O życiu w obozie koncentracyjnym

„Ja w pracy kręciłem głową i oczami i w ten sposób często unikałem bicia, inny zamodlił się i nie wiedział, co się wokół niego dzieje, aż dopiero kiedy dostał kołkiem w łeb, to oprzytomniał albo już nie miał czasu, tylko szedł do nieba z modlitwą na ustach.”

Stanisław Grzesiuk książka Pięć lat kacetu

Pięć lat kacetu, O wierze

Podobni autorzy

Stanisław Grzesiuk Fotografia

Stanisław Grzesiuk 24

polski pisarz i pieśniarz 1918–1963

Władysław Reymont Fotografia

Władysław Reymont 23

polski pisarz

Andrzej Sapkowski Fotografia

Andrzej Sapkowski 171

polski pisarz

Isaac Bashevis Singer Fotografia

Isaac Bashevis Singer 32

pisarz amerykański, noblista

Christian Morgenstern Fotografia

Christian Morgenstern 6

poeta i pisarz niemiecki

Janusz Korczak Fotografia

Janusz Korczak 22

polski pisarz, lekarz

James Joyce Fotografia

James Joyce 21

irlandzki pisarz

Gilbert Keith Chesterton Fotografia

Gilbert Keith Chesterton 85

pisarz angielski

Henry Miller Fotografia

Henry Miller 16

pisarz amerykański

Paulo Coelho Fotografia

Paulo Coelho 95

pisarz brazylijski

Podobni autorzy

Stanisław Grzesiuk Fotografia

Stanisław Grzesiuk 24

polski pisarz i pieśniarz 1918–1963

Władysław Reymont Fotografia

Władysław Reymont 23

polski pisarz

Andrzej Sapkowski Fotografia

Andrzej Sapkowski 171

polski pisarz

Isaac Bashevis Singer Fotografia

Isaac Bashevis Singer 32

pisarz amerykański, noblista

Christian Morgenstern Fotografia

Christian Morgenstern 6

poeta i pisarz niemiecki