„Żadne zwycięstwo nie oparte na świadomości mas nie jest ostatecznym ani pewnym. Przede wszystkim zaś nie jest wyzwoleniem tych mas.”

„Wyzwolenie mas żydowskich z jarzma ucisku narodowego jest nie do pomyślenia bez jednoczesnego wyzwolenia mas polskich z jarzma ucisku społecznego. Wspólnota doli skuła masy żydowskie z masami polskimi, niezależnie od chwilowego psychicznego nastawienia tych mas. Zrozumienie tej wspólnoty doli jest kamieniem węgielnym socjalistycznego rozwiązania kwestii żydowskiej.”

„Jeśli rewolucja socjalna nie zniesie państwa nazajutrz po swym zwycięstwie, zwycięstwo to okaże się płonne, a wyzwolenie mas równie odległe jak i poprzednio.”

„Rywalizacja to nie gra, w której przegrywający ciska w sędziego pomarańczami. Rywalizacja to braterstwo. Dlaczego? Aby każdy produkował coraz więcej. To nie wszystko. Rywalizacja służy również pogłębieniu świadomości mas i jedno zawsze musi iść w parze z drugim.”

„W moich pierwszych filmach wypowiadałem się językiem prostym, epickim, bo pragnąłem za Gramscim – zwracać się do świadomości mas ludowych. Jednakże obawiam się, że tego rodzaju publiczność – lud, w sensie, jaki nadawał temu słowu Gramsci – już dziś nie istnieje, ponieważ społeczeństwo masowej konsumpcji wchłonęło i zniszczyło prawie wszystkie dawne struktury (…). To jest właśnie powodem, dla którego zacząłem realizować filmy oparte na bajce, na alegorii, na przypowieści, chociaż zdaję sobie sprawę z niebezpieczeństw niejasności, z ryzyka podniesienia stopnia trudności rozumienia filmu.”

„Każde zwycięstwo jest szyderstwem i żadne szyderstwo nie jest zwycięstwem”

„Powołanie pomaga człowiekowi wyzwolić się, to pewne, ale trzeba także wyzwolić powołanie.”

„Rola wojny polega przede wszystkim na tym, że wytrąca społeczeństwa ze stanu normalnej pokojowej bierności. Każdy człowiek zna cenę swego cierpienia. Ze zwykłymi pokojowymi warunkami, choćby były niesprawiedliwe i ciężkie, można się oswoić. Z warunkami takiej wojny, jaka obecnie się toczy, oswoić się nie można. Wojna uczyniła wszystkich politykami, zmusiła najbardziej nawet szarego człowieka do interesowania się sprawami publicznymi, zamieniła społeczeństwo na masę czynną. W świadomości mas najszerszych żłobi się głębokie przekonanie, że u kresu tej wojny rozstrzygną się wszystkie wielkie sprawy i problemy.(…) Ostoją starego ładu była bierność mas. Wojna tę bierność zwichnęła, rozbudziła wszystkich, wytworzyła stan niepewności i pobudziła wszystkich, wytworzyła stan niepewności i poczucie głęboko sięgającej zmienności warunków. Olbrzymia lawina została poruszona i z wolna zaczyna się posuwać.”

„Wielkie zwycięstwo nigdy nie może przyjść łatwo – nie byłoby wówczas żadną sztuką, ani zwycięstwem.”

„Jeśli przejdą czołgi, zwycięstwo jest pewne.”