Paweł Pawluk, właśc. Paweł Michnowicz – samozwańczy hetman kozaków nierejestrowych, przywódca powstania Pawluka.
Niewiele wiadomo o życiu Pawluka. Na arenę wielkich wydarzeń wkroczył w 1635, biorąc udział w ataku Iwana Sulimy na twierdzę Kudak. Pochwycony, został skazany na karę śmierci, a wyrok miał zostać wykonany w Warszawie, jednak za wstawiennictwem kanclerza wielkiego koronnego Tomasza Zamoyskiego został uwolniony.
W 1637 wziął udział w wyprawie chana krymskiego przeciw Imperium osmańskiemu. W tym samym roku rozpoczął chłopsko-kozackie powstanie przeciw polskiemu panowaniu. Został rozbity w bitwie pod Kumejkami, ale udało mu się jeszcze z resztką mu wiernych ludzi połączyć się z oddziałami Dymitra Huni. Pod Borowicą większość powstańców jednak skapitulowała.
Po kapitulacji powstańców w Borowice 20 grudnia Pawluk wpadł w ręce hetmana Mikołaja Potockiego "Niedźwiedziej Łapy", bo część Kozaków zgodziła się udzielić zapewnieniam królewskiego przedstawiciela, prawosławnego szlachcica Adama Kisiela. Ten ostatni twierdził, że król skorzysta wobec rebeliantów z prawa łaski, a Kozacy, który uznawali autorytet i ufali słowu A. Kisiela, zgodzili się wydać swoich przywódców.
Jednak na Sejmie w lutym 1638 szlachta znieważyła zarówno króla, jak i A. Kisiela, który w swoim przemówieniu przypominał, że w przeciwnym razie rebelianci walczyliby na śmierć i życie. Niektórzy posłowie proponowali nałożenie Pawlukowi na głowę rozpalonej korony i danie mu do rąk rozpalonego berła. Przypomnienie A. Kisiela o dobrowolnym poddaniu się Pawluka nie zostało wzięte pod uwagę. W ten sposób król został ośmieszony.
Wkrótce, na początku lutego 1638 wykonano w stolicy na nim i na innych przywódcach wyroki .
Wikipedia
przedstawiając 3 lipca 1637 program autonomii dla Kozaczyzny.
Źródło: Władysław A. Serczyk, Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, WL, Kraków 1984.