Krzysztof Niewrzęda: Na czasie cytaty (strona 3)

„Co ja, jako poeta, uważam w poezji za najważniejsze? Przede wszystkim to zagęszczenie, którego nigdzie indziej nie można osiągnąć. Z niego wynika przecież niemieckie określenie: Dichter oznaczające poetę. Dichten znaczy bowiem nie tylko pisać wiersze, ale również zagęszczać (od dicht – gęsty). Bo jeśli chce się dotrzeć do granicy niewypowiedzianego, trzeba bardzo oszczędnie operować słowem.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Mniej oświetlona strona parnasu – „AKANT” Nr 6/2002

„Kiedy chce się dotrzeć do granicy niewypowiedzianego trzeba bardzo oszczędnie operować słowem, gdyż w sąsiedztwie tego co znajduje się poza językiem, słowo staje się zawodne. Nie należy nim epatować. Ono jest jedynie elementem powierzchni, pod którą kryje się ta prawda, którą chce się przekazać. Im więcej słów, tym większe niebezpieczeństwo, że powierzchnia ta stanie się nieprzejrzysta i że niemożliwe będzie ezoteryczne odczytywanie zapisu. Pozostanie jedynie czytanie tego co napisano. Ale to nie będzie już chyba poezją.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nie w rzędzie czyli „w poprzek” – rozmowa Józefa Plessa – „AKANT” Nr 4/2000.

O prawdzie , O czytaniu

„Staram się, by poeta Krzysztof Niewrzęda istniał tylko w wierszach. I staram się nie utożsamiać z nim na co dzień. Próbuję żyć bez niego i być zwyczajnym człowiekiem. Wiem bowiem bardzo dobrze, jakie zagrożenia stwarza on dla mnie. I nie myślę tu jedynie o śmieszności przejawiającej się w ekstrawagancjach, egzaltacjach, czy mitomanii, rozwojowi których sprzyja przecież pisanie wierszy. Myślę raczej o straszliwych efektach długoletniego oddziaływania na psychikę tych wszystkich ekstrawagancji, egzaltacji i mitomanii.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Najwięcej miejsca trzeba zostawić dla ciszy – rozmowa Marleny Cieślik w „Poezja światłem i mrokiem w rozgrywkach o życie” (UŚ, 2005)

O życiu , O myślach , O myśleniu

„Zwyczajni Europejczycy mają szansę wyłącznie na poplątanie. Ale i ono ma swoje dobre strony. Trudno spodziewać się bowiem, by komukolwiek udało się taki chaos uporządkować na miarę systemów, które panowały w wieku dwudziestym. Zachodzi jednak pytanie, czy będzie to wystarczającym powodem do utrzymywania wspólnoty przy życiu?”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nie w rzędzie czyli „w poprzek” – rozmowa Józefa Plessa – „AKANT” Nr 4/2000

O wieku , Pytanie

„Zegar chodził, lecz potykając się co sekundę, rozsiewał zwątpienie. Bo co sekundę przystawał jakby. Na chwilę. Niewielką. Prawie niezauważalną. Wystarczająco jednak długą, by uznać, że stanął na zawsze; że nigdy już nie poruszy choćby jedną ze swoich wskazówek. Każda z takich chwil budziła więc niepokój. Groziła bowiem utrudnioną orientacją w czasie. Lub wręcz utratą tej orientacji. Niczym w stanie odurzenia, kiedy to wnioski wysnuwane z przesłanek podporządkowane są omamom. Kiedy radości mylą się z zachwytami, a smutki z tragediami. Kiedy faktyczne intencje zanikają we wszechogarniającym przejaskrawieniu. Straszyła dezorientacją i niespójnością. A także nadmierną kondensacją treści – mnożeniem się jej utajonych elementów wynikającym z tego, iż jakikolwiek detal w każdym momencie mógł zostać zaakcentowany w dowolny sposób. Zatrważała koniecznością przekładania każdego przedmiotu, działania lub pojęcia i każdej postaci na idee i znaczenia. W jednej z takich chwil gwałtowny powiew myśli porwał materię, która pomknęła przez przestrzeń, nie pozostawiając po sobie najmniejszego śladu.”

Krzysztof Niewrzęda

Second life
Źródło: s. 6

O smutku , O myślach , O czasie , O myśleniu

„Tak zwane autorytety okazują się coraz częściej donosicielami, oszustami, krętaczami lub, co najmniej, kunktatorami. A nowi bohaterowie to zazwyczaj jacyś wytatuowani piłkarze, telewizyjne pajace, żenujący politycy. Ci wszyscy, którzy robią kariery dzięki mediom manipulującym faktami, do tego stopnia, że trudno stwierdzić, co jest prawdą, a co kłamstwem.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Stopień pokrewieństwa – rozmowa Sławomira Iwasiowa – „Kurier Szczeciński” 04.08. 2008

O kłamstwie

„Niewrzęda, uciekając od wielkiej literatury, zwraca uwagę na porzucone niedopałki, wyzbyte wzniosłości śmierci i życiorysy, a także tandetę, która je wypełnia. Jest to jedyna chyba adekwatna poezja w świecie, gdzie złote rybki nie spełniają życzeń.”

Krzysztof Niewrzęda

Autorka: Katarzyna Szumlewicz, MIEJSKIE OBRZĘDY, „Twórczość” Nr 9/2001.
O Krzysztofie Niewrzędzie

O śmierci , O literaturze

„Pisanie poezji pozwala na kontakt z czymś, czego tak naprawdę w ogóle nie można nazwać. Towarzyszy temu ponadto dosyć szczególny stan psychiczny, od którego można się wręcz uzależnić. Jest to rodzaj jakiegoś wewnętrznego napięcia wynikającego z jednoczesnego odczuwania chęci zbliżenia się do tego czegoś czego nie można nazwać i lęku przed zbezczeszczeniem tego. Jest więc to odczucie podobne do sięgania po zakazany owoc, ale pozostające wyłącznie tym rozciągającym się w czasie sięganiem. No bo przecież, choć czasem udaje się sięgnąć aż do granicy niewypowiedzianego, to jednak w tym wypadku, jest to sięganie tylko do tej granicy. Owoc wciąż jest więc nie skonsumowany. Wciąż jest pożądany. A im częściej i dłużej pożąda się czegoś tym łatwiej od tego czegoś się uzależnić. Dochodzi bowiem wtedy do powtarzającej się i wzmagającej się produkcji dopaminy i serotoniny, które działają jak narkotyki.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Najwięcej miejsca trzeba zostawić dla ciszy – rozmowa Marleny Cieślik w „Poezja światłem i mrokiem w rozgrywkach o życie” (UŚ, 2005)

O życiu , O czasie , O uzależnieniu

„Nieprzypadkowo najwięcej samobójstw wśród artystów popełniają poeci. Poezja może więc mieć ogromny wpływ na tych, którzy ją piszą i w tym sensie można powiedzieć, że tworzy człowieka. Tylko że ten człowiek bardzo często ulega destrukcji. Tak jak Edward Stachura, który zresztą doskonale zdawał sobie z tego sprawę. Wielokrotnie powtarzał, że „pisanie wierszy zżera jak rak, i że lepiej nie zajmować się poezją, o ile można się nią nie zajmować”. Z czasem zauważył jednak, iż od poezji nie sposób się uwolnić i powiedział wtedy: „Zrozumiałem, że poezja to jest sposób bycia, a nie pisanie wierszy; że poezja jest demonem i jeśli raz kimś zawładnie, to już nigdy go nie opuści”.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Najwięcej miejsca trzeba zostawić dla ciszy – rozmowa Marleny Cieślik w „Poezja światłem i mrokiem w rozgrywkach o życie” (UŚ, 2005)

O życiu , O samobójstwie , O czasie , Sens

„Długość łańcucha ograniczającego ludzką wolność jest niezmierzona.”

Krzysztof Niewrzęda

Zamęt
Źródło: s. 76

O wolności

„Ranicki uwielbia powtarzać, że polska literatura jest prowincjonalna, siermiężna i zbyt polska, by ktokolwiek (poza Polakami) mógł ją rozumieć. Myślę, że to niewiarygodny krytyk, z jakimś kompleksem i nie należy przykładać zbyt dużej wagi do tego co mówi o współczesnej literaturze. Za to niezły z niego showmann. Dużo lepszy niż literaturoznawca.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nikt się o nas nie upomina – rozmowa Marii Kalczyńskiej – „Odra” Nr 2/2002

O literaturze , O myślach , O myśleniu

„Szczecin jest miastem najbardziej zróżnicowanym kulturowo. Jego mieszkańcy wywodzą się ze wszystkich regionów przedwojennej Polski i ze wszystkich jej grup mniejszościowych. W mieście tym nie było nawet jakiejś szczególnie dominującej grupy, tak jak na przykład w Gdańsku, gdzie skupiła się inteligencja wileńska, czy we Wrocławiu, do którego przeniesiono tradycję lwowską. W Szczecinie nikt nikomu nigdy nie mógł narzucić własnej tradycji bądź spuścizny kulturowej. Jedyną płaszczyzną porozumienia okazał się zatem polski język literacki. Trudno jednak spodziewać się, aby pozbawiony regionalizmów język mógł być elementem integrującym.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W centrum czy na peryferiach kontynentu? Miasto w poszukiwaniu własnej tożsamości – „Szczecin. Odrodzenie miasta” (Deutsches Kulturforum östliches Europa, 2017)

O poszukiwaniu , O inteligencji

„Nazwa Pankow została nadana średniowiecznej miejscowości, która rozrosła się wokół stojącego tu do dzisiaj gotyckiego kościoła, wybudowanego przed 1230 rokiem. Kościół ten okazał się jednak dla mnie nie tylko atrakcją historyczną. Przekonałem się o tym podczas pobytu Józefa Skrzeka, którego gościłem u siebie po jego berlińskim występie. Było to z pewnością tworzącym się na bieżąco dalszym ciągiem mojej berlińskiej mitologii. No bo założyciel SBB, którego płyty kupowałem swego czasu właśnie w Berlinie, siedział obok mnie, w moim berlińskim mieszkaniu i spinał swoją obecnością całą tę historię w przypowieść. A po długiej nocnej rozmowie, przy późnym śniadaniu zapytał: – Czy jest tu w pobliżu jakiś dzwon? Najpierw nie bardzo wiedziałem, o co mu właściwie chodzi. Dzwon? – pomyślałem. Okazało się jednak, że miał na myśli kościół. – Kościół jest, ale ewangelicki – powiedziałem. – Ja przecież nie jestem szowinistą – zaśmiał się. – A dzisiaj niedziela, dlatego chciałbym zajrzeć pod jakiś dzwon. Poszliśmy więc do tego kościoła – małego, ascetycznego, surowego wręcz i tak innego od katolickich. W środku było jedynie kilka osób, pastorem zaś okazała się kobieta, która wygłaszała właśnie kazanie. To co mówiła odbijało się echem od ścian i sklepienia, i trudno było zrozumieć jej berliński zaśpiew. Ale po pewnym czasie zaczęły docierać do mnie poszczególne słowa, które starałem się poskładać w zdania. Tym bardziej gdy usłyszałem: „Johann Sebastian Bach” wypowiedziane bezpośrednio obok słowa: „Gott”. Po chwili rozumiałem już, że pastor mówiła o kontaktowaniu się z Bogiem poprzez muzykę. Skrzek spojrzał na mnie, ja na niego i pomyślałem, że chyba nie wypada nazywać tego przypadkiem.”

Krzysztof Niewrzęda

Czas przeprowadzki
Źródło: s. 54

O kobietach , O Bogu , O historii , O myślach

„(…) nie myśl o tym, że los cię skrzywdził, nie myśl o przeszłości, ona wypacza obraz teraźniejszości, jej jedyną zaletą jest to, że minęła, nie przywołuj jej zatem, oddaj się chwili obecnej, jeśli nią będziesz żyć, to będziesz szczęśliwa również w przyszłości”

Krzysztof Niewrzęda

Zamęt
Źródło: s. 81

O losie , O myślach , O przeszłości , O przyszłości

„Nikt nie ma prawa sam decydować, w jaki sposób należałoby uzdrowić rzeczywistość. Poza tym byłoby to jedynie leczeniem skutków a nie przyczyn. No bo ta rzeczywistość nie wzięła się przecież znikąd. „Ludzie ludziom zgotowali ten los” – można powtórzyć za Nałkowską. Należałoby zatem uzdrowić przede wszystkim ludzką naturę. A to już zadanie przekraczające możliwości jednostki.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Niewrzęda: Rany, które wynikają z empatii – rozmowa Kamili Kasprzak dla „Krytyki Politycznej” http://www.krytykapolityczna.pl/kluby-kp/publicystyka/20130922/niewrzeda-rany-ktore-wynikaja-z-empatii

O losie , O ludziach , O naturze , O rzeczywostości

„Ostatnią niezachwianą normą pozostaje osobiste przekonanie. Ale ono w pierwszym rzędzie dyspozycyjne jest wobec miłości do siebie. Poza tym zaangażowane jest przede wszystkim w walkę o pozycję jednostki w społeczeństwie. I trudno się temu dziwić w czasach permanentnej rywalizacji.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Stopień pokrewieństwa – rozmowa Sławomira Iwasiowa – „Kurier Szczeciński” 04.08. 2008

O walce

„Bez względu na ilość wyszehradzkich kątów, samo miejsce, w którym je wykreślono, wydaje się mieć nie najlepsze dla naszego kraju konotacje. Stąd też można się dziwić, dlaczego polscy dyplomaci nie zechcieli przekonać swoich partnerów do uprawiania grupowych praktyk pod innym szyldem. No bo skoro w Wyszehradzie Jan Luksemburski wyłudził 400 tysięcy srebrnych groszy za rezygnację z roszczeń wobec tronu polskiego, a władcy Węgier i Czech wydali tam niekorzystne dla nas wyroki w naszym sporze z Krzyżakami i tam też Kazimierz Wielki zrzekł się tronu na rzecz Andegawenów, co zapoczątkowało degradację Piastów, aż do ich całkowitego zniknięcia, to chyba nie jest to najlepszy punkt wyjściowy dla jakiejkolwiek wspólnoty z naszym udziałem.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Koncert wyszehradzki – Pogranicza Nr 4/2002

„Za to, że Kain zabił swego brata, zazdroszcząc mu boskiej przychylności, Bóg nie ukarał go śmiercią, tylko wygnaniem z ziemi ornej. Tym samym zmusił go do poszukiwania innego sposobu na życie. Tak więc, po początkowej włóczędze, Kain założył pierwsze miasto. Odtąd zaczęło stanowić ono środek świata. Wokół niego wszystko zaczęło się obracać. Wszystko zaczynało jemu służyć. Zrodzone z bratobójstwa i gwałtu wywartego na naturze – począwszy od odłamania pierwszej gałęzi, służącej za ochronę przed deszczem i wiatrem – powstało by zakończyć historię naturalną i ustanowić symbol ludzkiej wiedzy.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Architectura pictura – „Pogranicza” Nr 3/2000

O życiu , O śmierci , O Bogu , O historii

„Niewrzęda ma zdolność komponowania świata literackiego bez przywoływania czasoprzestrzeni własnego bytowania.”

Krzysztof Niewrzęda

Autorka: Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, Współczesny polski pisarz w Niemczech (Wyd. Poznańskie, 2010)
O Krzysztofie Niewrzędzie

„W Szczecinie jeszcze w latach 80. minionego stulecia wyczuwało się atmosferę życia na walizkach. Powszechne były przecież opowieści lokatorów przedwojennych kamienic o odwiedzających ich Niemcach, którzy doglądali swoich dawnych własności i zostawiali pieniądze na remonty i inwestycje. Mimo przywiązania do Polski, szczecinianie byli więc właściwie zdziwieni, że ich miasto wciąż jeszcze w Polsce pozostaje. Tym bardziej że władza centralna raz za razem kompromitowała się, podejmując decyzje dotyczące stolicy Pomorza Zachodniego.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W centrum czy na peryferiach kontynentu? Miasto w poszukiwaniu własnej tożsamości – „Szczecin. Odrodzenie miasta” (Deutsches Kulturforum östliches Europa, 2017)

O pieniądzach , O poszukiwaniu , O decyzjach