Franz Uri Boas – amerykański prekursor antropologii kulturowej i językoznawca niemieckiego pochodzenia, twórca historyzmu boasowskiego, nazywany „ojcem antropologii amerykańskiej”.
Studiował fizykę i geografię w Niemczech. W 1881 roku uzyskał stopień doktora fizyki. Wziął udział w wyprawie badawczej do północnej Kanady, gdzie zainteresował się kulturą oraz językiem Inuitów zamieszkujących Ziemię Baffina. Od tego czasu prowadził badania terenowe nad kulturami i językami ludów z rejonu północno-zachodniego wybrzeża Pacyfiku.
W 1887 roku wyemigrował do USA, gdzie pracował jako kurator muzealny w Instytucie Smithsona. W 1899 roku został profesorem antropologii na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Pozostał tam aż do końca swojej kariery. Wielu z jego studentów stało się założycielami ośrodków antropologicznych w Stanach Zjednoczonych. Edukując młodych ludzi, miał ogromny wpływ na rozwój amerykańskiej antropologii. Do jego uczniów należą m.in. Manuel Gamio, Alfred Kroeber, Ruth Benedict, Edward Sapir, Margaret Mead i Zora Neale Hurston.
Był zagorzałym przeciwnikiem popularnej pod koniec XIX w. ideologii zwanej rasizmem naukowym , którego podstawą było założenie, że rasa człowieka jest uwarunkowana biologicznie, a zachowania ludzkie od niej zależne. W cyklu studiów nad szkieletem człowieka Boas udowodnił, że kształt i wielkość czaszki są w dużym stopniu zmienne, uzależnione od czynników otoczenia, np. zdrowia czy odżywienia organizmu. Zwolennicy teorii naukowego rasizmu uważali kształt głowy za niezmienną cechę rasową.
Uważał, że różnice w zachowaniu ludzkim nie są determinowane wrodzonymi czynnikami biologicznymi, ale są wynikiem różnic kulturowych, nabytych w ciągu wychowania w danym społeczeństwie. Boas uznawał kulturę za najważniejszy czynnik kierujący zachowaniem różnych grup ludzkich. Stała się ona zatem głównym przedmiotem jego analizy antropologicznej.
Był również przeciwnikiem popularnego wówczas ewolucjonizmu w naukach społecznych. Zwolennicy tej teorii zakładali, że wszystkie społeczeństwa przechodzą przez kolejne fazy rozwoju techniki i kultury, którego szczytem jest cywilizacja zachodnioeuropejska. Boas uważał, że kultura rozwija się poprzez interakcje z innymi grupami ludzkimi i rozprzestrzenianie się idei , a jednolity dla wszystkich form kulturowych proces osiągania coraz to wyższych stadiów rozwoju nie istnieje. Na mocy tego poglądu Boas zrezygnował z organizacji wystaw etnograficznych w oparciu o ewolucjonistyczne fazy rozwoju. Preferował wystawianie obiektów połączonych ze sobą poprzez związki z konkretnymi grupami.
Boas wprowadził również pojęcie relatywizmu kulturowego. Zakłada ono, że kultury nie mogą być obiektywnie oceniane jako lepsze lub gorsze, a wszyscy ludzie widzą świat przez własne, przyswojone normy kulturowe. Według niego, zadaniem antropologii było zrozumienie w jaki sposób kultura uwarunkowuje postrzeganie i rozumienie świata przez ludzi.
Łącząc archeologię , antropologię fizyczną oraz etnologię , Boas uznał, iż antropologia powinna być połączeniem antropologii fizycznej, lingwistyki, archeologii i antropologii kulturowej. Te cztery pola badawcze stały się podwaliną amerykańskiej antropologii w XX w.
Wikipedia
✵
9. Lipiec 1858 – 21. Grudzień 1942