Rodolfo Neghelli de Graziani – włoski wojskowy, marszałek, markiz, zwolennik faszyzmu i Benito Mussoliniego.
Uczestnik I wojny światowej. W latach 1921–1929 przeprowadzał pacyfikację Libii, w trakcie której prowadził rasistowską politykę według której Włosi mieli być rasą nadrzędną, a „gorsi” Afrykanie zostali pozbawieni praw. Kampania prowadzona przez Grazianiego objęła wywoływanie głodu, dokonywanie masowych mordów i tworzenie obozów koncentracyjnych zginęło tysiące Libijczyków. Z kraju wydalono 100 000 Beduinów, połowę ludności Cyrenajki, na miejsce rdzennej ludności trafić tam mieli włoscy osadnicy.
Od 1930 roku był wicegubernatorem Cyrenajki i zyskał sławę jako bezwzględny dowódca, krwawo tłumiący powstanie bractwa muzułmańskiego Sanusijja.
W czasie wojny w Abisynii w latach 1935–1936 dowodził armią południową, a od maja 1936 roku pełnił funkcję generalnego gubernatora i wicekróla tego państwa. W czasie jego dowództwa armia dokonała szeregu zbrodni tj. użycie broni chemicznej czy też wprowadzenie faktycznego niewolnictwa na terenach okupowanych w celu zwalczenia oporu.
W czasie okupacji kraju założył obozy pracy. W 1937 roku doszło do nieudanego zamachu na Grazianiego. W odpowiedzi na to Etiopczycy obecni na uroczystości, w której uczestniczył generał, zostali zastrzeleni, a milicja faszystów rozpoczęła masakry w stolicy Etiopii, gdzie zamordowano 30 tysięcy osób, a wiele domostw zostało zniszczonych.
Od października 1939 roku był szefem Sztabu Generalnego wojsk lądowych, jednocześnie od czerwca 1940 roku był gubernatorem Libii i naczelnym dowódcą sił zbrojnych w Afryce Północnej.
W sierpniu 1940 roku usiłował odwieść Mussoliniego od zamiaru zaatakowania wojsk brytyjskich w Egipcie. Pod presją duce we wrześniu niechętnie skierował do walki 10 Armię. Klęski wojsk włoskich w grudniu stały się przyczyną zdymisjonowania go w lutym 1941 roku. W 1943 roku, po kapitulacji Włoch, uciekł na północ, gdzie został ministrem obrony Włoskiej Republiki Socjalnej. Organizował masowe wywozy Włochów na przymusowe roboty do III Rzeszy, zwalczał ruch partyzancki. 1 maja 1945 roku wydał rozkaz o zaprzestaniu oporu przez wojska włoskie.
W tym samym roku stanął przed sądem pod zarzutem zdrady. Trzy lata później skazany na 18 lat więzienia, po kilku miesiącach amnestionowany. Od 1952 roku honorowy przewodniczący neofaszystowskiej partii Włoski Ruch Społeczny .
Wikipedia
✵
11. Sierpień 1882 – 11. Styczeń 1955
