Nikołaj Krestinski, ros. Николай Николаевич Крестинский – rosyjski prawnik, rewolucjonista, działacz partii bolszewickiej, dyplomata. Ofiara "wielkiej czystki" w ZSRR.
Urodził się w rodzinie nauczyciela. Od 1903 w Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji . W 1907 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Sankt Petersburgu i uzyskał uprawnienia adwokata. Po skończeniu studiów pracował w Petersburgu we frakcji socjaldemokratycznej Dumy. Współpracował z prasą bolszewicką, za co był represjonowany. Przez partię skierowany do pracy partyjnej w Wilnie, Witebsku, Kownie. Był członkiem komitetów miejskich partii w tych miastach. Po rewolucji lutowej 1917 i obaleniu caratu przewodniczący Uralskiego Komitetu Obwodowego SDPRR i wiceprzewodniczący Komitetu Miejskiego SDPRR w Jekaterynburgu. Na VI zjeździe SDPRR wybrany zaocznie członkiem Komitetu Centralnego. W czasie rewolucji październikowej przewodniczący Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego w Jekaterynburgu. Aktywnie uczestniczył we wprowadzaniu władzy sowieckiej na Uralu.
W końcu 1917 w Piotrogrodzie, członek kolegium komitetu Komisariatu Finansów RFSRR, komisarz Banku Narodowego. Od marca 1918 zastępca komisarza Banku Narodowego i jednocześnie komisarz ds. prawnych Piotrogrodzkiej Komuny Robotniczej i Związku Komun Północy. W l. 1918-1922 komisarz ludowy finansów RFSRR i jednocześnie 1919-1921 sekretarz KC Rosyjskiej Partii Komunistycznej . Od marca 1919 do marca 1921 członek pierwszego Biura Politycznego RPK. W sporze z opozycją robotniczą w kwestii roli związków zawodowych zwolennik Trockiego. W 1922 uczestnik konferencji w Hadze. Od października 1921 przedstawiciel pełnomocny RFSRR w Niemczech, w latach 1922-1930 przedstawiciel pełnomocny ZSRR tamże. W 1927 dołączył do lewicowej opozycji w WKP pod przywództwem Lwa Trockiego, z której zrezygnował w 1928. W l. 1930-1937 wicekomisarz spraw zagranicznych w Komisariacie Spraw Zagranicznych ZSRR. Był członkiem Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego RFSRR i członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR. Podpisał pakt o nieagresji Polska - ZSRR .
W okresie "wielkiej czystki" 29 maja 1937 aresztowany przez NKWD, okrutnie torturowany w śledztwie. Podsądny pokazowego tzw. trzeciego procesu moskiewskiego przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR . Podczas procesu na posiedzeniu 2 marca 1938 odwołał publicznie "przyznanie się do winy" jako wymuszone torturami NKWD. Następnego dnia, po nocnej sesji tortur odwołał swoje oświadczenie. 13 marca 1938 skazany na śmierć z zarzutu o "udział w organizacji kontrrewolucyjnej i szpiegostwie". Rozstrzelany wraz z innymi skazanymi w procesie w miejscu egzekucji Kommunarka pod Moskwą, pochowany anonimowo.
Zrehabilitowany 8 czerwca 1963 postanowieniem Kolegium Wojskowego SN ZSRR.
Wikipedia
„Wiele nieszczęść przyniesie ten człowiek o tygrysich oczach.”
o Józefie Stalinie
Źródło: Jurij Boriew, Prywatne życie Józefa Stalina, Oficyna Literatów „Rój”, Warszawa 1989, tłum. i oprac. Darima i Dionizy Sidorscy, ISBN 83-85049-13-4, s. 13.