Krzysztof Niewrzęda: Na czasie cytaty (strona 5)

„Wtedy, gdy opuszczałem Polskę normalnym było pytanie: dlaczego nie wyjechać? Był to, chyba, najgorszy okres w dziejach PRL-u. Ta właśnie końcówka, pokazała, jak bardzo komunizm zniszczył indywidualność. Homo sovieticus otrzymywał ostateczny szlif. ** Źródło: Tytuł nie jest potrzebny”

Krzysztof Niewrzęda

rozmowa Marii Kalczyńskiej – „Kurier” (Hamburg) Nr 10/1999

Pytanie

„Każdy prawdziwy twórca, powinien być asystemowy i nieczuły na to, czy uda mu się odnieść sukces finansowy i medialny. Co nie znaczy, że nie ma prawa zabiegać o swoje dzieło – o to, żeby było ono zauważane i mogło przetrwać. To należy wręcz do jego obowiązków.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Stopień pokrewieństwa – rozmowa Sławomira Iwasiowa – „Kurier Szczeciński” 04.08. 2008

O sukcesie

„(…) większość z tego, co napisałem nie odnosi się bezpośrednio do treści związanych z krajem mojego pochodzenia, z Polską, lub z miejscem, w którym w danym momencie przebywałem. Ma inny charakter. Wynikający raczej z relacji między jednostką a społeczeństwem, jednostką a systemem.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W Berlinie przestałem się czuć emigrantem – rozmowa Tomira Mazura – „tomir pisze o kulturze” https://tomirmazur.wordpress.com/2015/10/15/w-berlinie-przestalem-sie-czuc-emigrantem/

O charakterze , O relacjach

„Internet jest takim medium, które daje ogromne możliwości komunikacyjne i edukacyjne podwyższające świadomość jego użytkowników. Przynajmniej na razie, póki nie jest jeszcze kontrolowany przez establishment w takim stopniu, jak inne środki masowego przekazu.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Niewrzęda: Rany, które wynikają z empatii – rozmowa Kamili Kasprzak dla „Krytyki Politycznej” http://www.krytykapolityczna.pl/kluby-kp/publicystyka/20130922/niewrzeda-rany-ktore-wynikaja-z-empatii

„Umieramy tylko dla innych. Nigdy dla siebie samego. Dla każdego z nas własna śmierć jest przecież zawsze przyszłością, która z osobistego punktu widzenia nigdy nie będzie mogła się dokonać. Nigdy nie uda się przecież powiedzieć: umarłem. O wiele trudniejsze do zaakceptowania jest więc chyba to, że zimne usta ciemnej, wielgachnej, oceanicznej ryby dotykają naszych bliskich.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Jestem głuchy na pozaziemskie tam-tamy – rozmowa Krzysztofa Niewrzędy z Januszem Rudnickim – „Pogranicza” Nr 5/2002

O śmierci , O rybach , O przyszłości

„Bezmiar intencji zaczął szeleścić. Dech w nim zaszumiał oraz wilgoć powstała. I była to para doskonała. Przeogromne dominium spłodziła i jego sklepienie, w którym niebotyczna zawierała się siła. Ona to właśnie zrodziła blask rozświetlający dni, a po nim wroga wszystkiego i wszystkich przyjaciela, który się objawiał w rozlicznych wcieleniach.”

Krzysztof Niewrzęda

Second life
Źródło: s. 34

O sile

„Tworzenie poezji pozwala mi na kontakt z tym „czymś” czego nie można nazwać. Rejestracja faktów – umożliwiająca stwarzanie między nimi poetyckiego nastroju i rejestracja wrażeń – podlegająca metaforycznemu sposobowi rozumienia świata, pozwala na przeniesienie się, z miejsca pozostającego w centrum obrazu, „tam”. Wystarczy tylko dać językowi szansę na to by mógł poprowadzić, by wydobył z realności to, co ulotne i pozostawić, jak najwięcej miejsca ciszy.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nie w rzędzie czyli „w poprzek” – rozmowa Józefa Plessa – „AKANT” Nr 4/2000

O wrażeniach , Obraz

„O tym, że miasto wymknęło się spod kontroli jego mieszkańców wiadomo nie od dzisiaj. Trudno sobie wyobrazić jego ponowne kształtowanie, tak, jak trudno zakładać możliwość budowania miast od podstaw – z niczego. To co nam zatem pozostaje, to rozszerzanie miejskich granic albo modyfikowanie poszczególnych fragmentów miasta. Proces ten może wyrażać się poprzez wyburzanie istniejących obiektów i zastępowanie ich obiektami nowymi bądź przeobrażanie obiektów istniejących. W takim zestawieniu o wiele bardziej interesującym wydaje się być nadawanie nowej funkcji budynkom osadzonym w pamięci mieszkańców miasta, niż zastępowanie ich nowymi. Przede wszystkim ze względu na możliwość zachowania historycznej ciągłości. Nie przerywając jej możemy sobie pozwolić na stwarzanie nowego przy użyciu dawnego, a zatem – na płynne przejście z przeszłości w przyszłość.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Architectura pictura – „Pogranicza” Nr 3/2000

O zachowaniu , O przeszłości , O przyszłości

„Berlińczycy mają dodatkowo to szczęście, że mogą mieć codzienny kontakt z kulturą. Sztuka jest tu obecna na co dzień. I to nie tylko ta zinstytucjonalizowana. Również alternatywna. A może nawet alternatywna przede wszystkim. Jest to z pewnością ewenementem w tak pragmatycznych czasach. Ale w wielu wypadkach te alternatywne działania wydają się być jedynie modnym opakowaniem, pod którym tak naprawdę nic się nie kryje.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Piszę tylko o tym, co mnie interesuje – rozmowa Krzysztofa Niewrzędy z Bertem Papenfußem – „Pogranicza” Nr 3/2002

O szczęściu , O sztuce

„W odróżnieniu od Platona nigdy nie chciałem decydować o innych. Po doświadczeniach dwudziestego wieku fascynowanie się spuścizną Platona – jeśli nie powinno być karalne, to przynajmniej powinno być publicznie wyśmiewane. To, co proponował w „Państwie” było przeżarte ekstremalnym totalitaryzmem i szowinizmem. Choćby odbieranie dzieci matkom po to, żeby wychować je zgodnie z obowiązującym duchem. On zoologicznie nienawidził demokracji. Imponowały mu takie systemy, jak system spartański. A Sparta znana była między innymi z tego, że osoby chore i niedołężne były tam uśmiercane. W wojnie Sparty z Atenami, które były przecież jego ojczyzną, Platon życzył zwycięstwa Sparcie. Jego postawę można porównać z zachowaniami komunistów, stawiających sowiecki internacjonalizm ponad niepodległość. Z tą oczywiście różnicą, że Platon nawet nie udawał, iż jest za społeczną równością i jawnie chwalił system kastowy oraz głosił, że jednostka musi być bezwzględnie podporządkowana interesom państwa. Swoje skrajne metody rządzenia próbował nawet wprowadzić w życie. Ale na szczęście dla jego podwładnych dość szybko się na nich poznano. Choć i tak ten „wielki” filozof zdążył rozpętać wojnę i sam ledwo uszedł z życiem. I to tylko dlatego, że z niewoli wykupiła go jakaś grupka przyjaciół. Mimo to nie zmienił swoich poglądów. Platon był jak Rudolf Hess, który, mimo iż przesiedział kilkadziesiąt lat w więzieniu, do końca sławił nazizm.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Platon był jak Rudolf Hess – rozmowa Wojtka Filipowiaka – „Oddech” Nr1/2003

O życiu , O wojnie , O szczęściu , O dzieciach

„Skłonność do psychologizowania i medytacji, cechująca polską literaturę powoduje, iż nie jest ona bliska przeciętnemu czytelnikowi niemieckiemu – pozbawionemu rozterek, pragmatycznemu legaliście.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nikt się o nas nie upomina – rozmowa Marii Kalczyńskiej – „Odra” Nr 2/2002

O literaturze

„(…) to, co nazywasz ciałem, nie jest rzeczywiste, bo nierzeczywista jest materia, ona jest przecież tylko falą, co udowodnili już nawet fizycy zajmujący się mechaniką kwantową, dlatego również twoje ciało nie jest tobą, jest tylko hologramem twojej wewnętrznej istoty, która nie może ani umrzeć, ani się narodzić i ta istota zawsze jest związana z wiecznym istnieniem, nie można więc odejść do krainy wiecznego istnienia, gdyż w niej jest się zawsze”

Krzysztof Niewrzęda

Zamęt
Źródło: s. 81

O odejściu

„Już w 1951 roku w Szczecinie doszło do pierwszych w kraju rozruchów i wystąpień antyradzieckich. I nie obyło się przy tym bez ofiar. A potem miało jeszcze miejsce zajęcie radzieckiego konsulatu w 1956 roku, no i grudzień 1970 roku. Czołgi na ulicach, barykady, poprzewracane tramwaje, podpalone samochody, aresztowania, strzelanie do ludzi, ranni i zabici, i jawna walka z władzą, prowadząca do zniszczenia i spalenia siedziby Komitetu Wojewódzkiego PZPR, co było ewenementem na skalę ogólnopolską. W dziesięć lat później Szczecin był świadomy własnej wartości. Jego mieszkańcy dobrze wiedzieli, że reżimowa władza musi się z nimi liczyć. I ona liczyła się. Liczyła się z nimi także, a przede wszystkim na nich – opozycja. Tym bardziej, im częściej dochodziło do ulicznych bitew szczecinian z zomowcami, które na stałe wpisały się w krajobraz miasta tamtego okresu. Niestety, z czasem całą legendę Solidarności zawłaszczył Gdańsk.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W centrum czy na peryferiach kontynentu? Miasto w poszukiwaniu własnej tożsamości – „Szczecin. Odrodzenie miasta” (Deutsches Kulturforum östliches Europa, 2017)

O ludziach , O poszukiwaniu , O czasie , O walce

„Przestajemy być jednostką postrzeganą jako byt zamknięty w sobie samym za sprawą siły własnego rozumu. Ale tym samym odrzucamy prymat ego. A zatem także wynikające z nawyku odgrywanie roli na scenie własnej wyobraźni. Może więc realnie przyczyniamy się podświadomie do tworzenia społeczeństwa kolektywnego?”

Krzysztof Niewrzęda

Zamęt
Źródło: s. 42

O sile

„W styczniu 1942 roku w Wannsee odbyła się konferencja, podczas której ustalono, jak powinno przebiegać „Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”. Inicjatorem i przewodniczącym tej konferencji był Reinhard Heydrich. To jemu podlegały wszystkie instytucje nazistowskiej represji – od gestapo począwszy. Ten Heydrich znany był ze swojej zoologicznej nienawiści do Żydów. Kiedy popił, strzelał z pistoletu do swojego odbicia w lustrze, krzycząc: „Paskudny Żyd!”. A wszystko to z powodu drugiego męża swojej babki. Nie był on właściwie dziadkiem Heydricha, ale odgrywał tę rolę w rodzinie. No i był Żydem. Dlatego w dzieciństwie Heydrich nie raz został za żydostwo pobity przez swoich kolegów na podwórku. I nawet w szczytowym okresie swojej kariery uchodził za „spokrewnionego z żydowską rasą” – jak ujmowała to nazistowska nomenklatura. Nie mógł więc swojej babce wybaczyć tego drugiego małżeństwa. Nie mógł pewnie również wybaczyć sobie. Tego, że kiedyś przytulał się do swojego dziadka nie-dziadka. On – szef RSHA, który chciał wymordować wszystkich Żydów i chciał żeby wszyscy widzieli w nim super-nordyka i nadczłowieka.”

Krzysztof Niewrzęda

Czas przeprowadzki
Źródło: s. 10

O małżeństwie , O rodzinie , O dzieciństwie

„(…) wśród Oburzonych najistotniejszą rolę odgrywali tak zwani absolwenci bez przyszłości. To oni podchwycili przecież jako pierwsi idee Stéphane Hessela i zaczęli je rozpowszechniać. I to oni jako pierwsi zaczęli się domagać pogłębienia demokracji oraz sprawiedliwego podziału dóbr. Począwszy od hiszpańskich Indignados, którzy, w maju 2011 roku, masowo demonstrowali przeciwko dyktatowi banków, upartyjnieniu państwa oraz społecznemu wykluczeniu, aż po Stany Zjednoczone, gdzie powstał ruch Occupy Wall Street.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Krzysztof Niewrzęda o „Zamęcie” i nie tylko – rozmowa Krzysztofa Lichtblaua dla „eleWatora Kultury” http://elewatorkultury.org/niewrzeda-krzysztof-o-zamecie-i-nie-tylko/#comments

O demokracji , O przyszłości

„Najwybitniejszym przedstawicielem kiczu w polsko-niemieckim pojednaniu był z pewnością Andrzej Szczypiorski, który uprawiał dziwną politykę, działając jakoby na rzecz pojednania. Te jego wywiady i nieustannie publikowane artykuły, na przykład na temat bohaterstwa Stauffenberga – z niedopowiedzeniem tego, kim naprawdę Stauffenberg był i co chciał osiągnąć – były nie do zniesienia. Bo jedną rzeczą jest to, że Stauffenberg działał w ugrupowaniu, które próbowało odsunąć Hitlera od władzy, a nawet fizycznie go unicestwić… Ale nie można zapominać, że w najbardziej liberalnych planach współpracownicy Stauffenberga proponowali Polsce jedynie autonomię, ze szkolnictwem zaledwie na poziomie zawodowym. Nie wydaje mi się więc, że taką postać powinno się kreować na europejskiego bohatera. A Szczypiorski robił to z bardzo dużym zaangażowaniem. Wywiady, jakich udzielał w niemieckiej oraz polskiej telewizji i prasie, wskazywały na całkowity brak równowagi w tym temacie. A właśnie w braku równowagi ten kicz się objawia.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nie w rzędzie – rozmowa Izabeli Drozdowskiej-Broering – „eleWator” nr 6 (4/2013)

O zapominaniu

„Polacy wcale aż tak bardzo nie garną się do siebie na obczyźnie. Ale trochę się garną, to fakt. W ten sposób w pewnej mierze chcą przywołać Polskę. Po to zakładają organizacje polonijne. Po to też, między innymi, powstał z pewnością Klub Polskich Nieudaczników. Żeby poczuć się przez moment jak w Polsce. I to często takiej, o której się marzy, niekoniecznie zaś takiej, z której się wyjechało, lub takiej, do której można wrócić. Czasem idzie to w stronę artystycznej awangardy, swobody obyczajowej, a czasem w stronę tradycji narodowej. Także w Berlinie”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W Berlinie przestałem się czuć emigrantem – rozmowa Tomira Mazura – „tomir pisze o kulturze” https://tomirmazur.wordpress.com/2015/10/15/w-berlinie-przestalem-sie-czuc-emigrantem/

O czasie

„Ludzie nie postrzegają się przez pryzmat narodów, jeśli nie są zindoktrynowani. Jeżeli ktoś jest refleksyjny i nie jest zamknięty na kontakty z innymi, to nie może w sposób jednoznaczny powiedzieć: Polacy są tacy, a Niemcy tacy.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W Berlinie przestałem się czuć emigrantem – rozmowa Tomira Mazura – „tomir pisze o kulturze” https://tomirmazur.wordpress.com/2015/10/15/w-berlinie-przestalem-sie-czuc-emigrantem/

O ludziach

„Przywiązanie pisarza, przebywającego poza krajem urodzenia, do ojczystego języka można wytłumaczyć poprzez to, co w „Traktacie poetyckim” napisał Czesław Miłosz. A mianowicie, że „mowa jest ojczyną”. Zresztą nie odnosi się to wyłącznie do pisarzy. Dla tych, którzy znaleźli się na emigracji, zazwyczaj właśnie język jest bowiem najważniejszym elementem zapewniającym nieprzerwaną więź z tym, co decyduje o ich tożsamości. Bez względu na narodowość. Co nie znaczy, że język ojczysty powinien być jaskinią, do której należy się chować, żeby uniknąć zalewu obcą mową.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Dlaczego nie piszę po niemiecku? – „Tygiel Kultury” Nr 7–12/2015