Czaka - wódz plemion zuluskich, który doprowadził do ich zjednoczenia.
Czaka był nieślubnym synem Senzangakona , wodza plemienia Zulusów, i Nandi. Oboje pochodzili z plemienia Langeni. Związek jego rodziców był sprzeczny z zuluską tradycją i nie trwał zbyt długo. Ok. 1802 roku został przez swojego ojca wypędzony i musiał szukać schronienia u plemienia Langeni, razem z matką, która była jego księżniczką. Wkrótce zostali wygnani także stamtąd i Czaka przeniósł się do szczepu Mtetwa w wiosce Dietsheni, gdzie trafił pod skrzydła wodza Dingiswayo.
To tu uczył się sztuki wojennej. Po śmierci ojca w 1816 r. Czaka powrócił do swojego rodzinnego plemienia - liczyło ono zaledwie ok. 1500 osób - i został jego wodzem. Sam będąc wojownikiem, zajął się formowaniem armii zuluskiej. Dzięki rygorystycznemu treningowi , dobremu wyposażeniu i wysokiemu stopniowi organizacji , stała się ona najsprawniejszą w całej południowej Afryce.
Czaka wykorzystał tę potęgę, by podbić pozostałe plemiona zuluskie i siłą przyłączyć je do swojego. Taktyka, opracowana przez króla Czakę , jak również podstawowa broń, którą on sam opracował i którą posługiwali się jego wojownicy zapewniała mu zwycięstwo praktycznie w każdej bitwie z pozbawionymi podobnego uzbrojenia, jak również niewyszkolonymi przeciwnikami.
Po śmierci Dingiswayo Czaka zajął jego państwo i zaczął stosować politykę spalonej ziemi wobec plemion zamieszkujących płaskowyż Natal. Liczba Zulusów wzrosła do ćwierć miliona, armia liczyła 40 tysięcy żołnierzy, a terytorium jego państwa rozciągało się od Prowincji Przylądkowej po Tanzanię.
Dobra passa króla Czaki skończyła się po śmierci Nandi, Ukochanej Matki . Zarządzeniem króla "żadne ziarno nie może zostać posadzone przez rok pod karą śmierci, żadne mleko nie może być zebrane przez rok pod karą śmierci, żaden mężczyzna nie może spać z kobietą przez rok pod karą śmierci".
Oszalały król zaczął poza tym wymierzać na oślep wyroki śmierci, również wśród najbliższych osób ze swojego otoczenia. Taki wyrok dosięgnął również jednego z najbliższych przyjaciół Czaki, indunę o imieniu Mzilikazi. Ten jednak dysponował liczbą ponad 5000 wojowników , więc się zbuntował. Oddziały, które Czaka wysłał przeciwko niemu, zostały rozgromione, a ich resztki - wcielone do armii Mzilikaziego, który poszedł na północ i stworzył tam nowe plemię o nazwie Matabele.
Czaka Zulus został zamordowany 22 września 1828 roku przez swoich przyrodnich braci, Mhlangane i Dingane. Dingane zajął miejsce Czaki i został królem. Czaka został pochowany przez braci w nieoznakowanym grobie niedaleko wsi Stanger w Natalu.
Wikipedia
„W osiem miesięcy po wizycie Norrisa w Afryce narodził się wielki wojownik… Zulus Chuck’a.”
O Czace i jego rządach
Źródło: Chuck Norris. Z półobrotu, wyd. Vesper, Poznań 2006, ISBN 8360159017, s. 24.
“Women that bear children must exist in Zululand only.”
Statement advocating genocidal policies against tribes which opposed his conquests, as reported in Lessons on Leadership by Terror : Finding Shaka Zulu in the Attic (2005) by Manfred F.R. Kets de Vries, p. 40
“Up! children of Zulu, your day has come. Up! And destroy them all.”
While battling the Ndwandwe, reported in Shaka Zulu : The Rise of the Zulu Empire (1955) by E. A. Ritter, p. 179
“I need no bodyguard at all, for even the bravest men who approach me get weak at the knees”
Following his mother's death, as reported in Shaka Zulu : The Rise of the Zulu Empire (1955) by E. A. Ritter, p. 319
Kontekst: I need no bodyguard at all, for even the bravest men who approach me get weak at the knees and their hearts turn to water, whilst their heads become giddy and incapable of thinking as the sweat of fear paralyzes them. They know no other will except that of their King, who is something above, and below, this earth.
Advice to King Dingiswayo on the treatment of the defeated Ndwandwe, reported in Shaka Zulu : The Rise of the Zulu Empire (1955) by E. A. Ritter, p. 50